Kenmerken en kwaliteiten van hoogbegaafde volwassenen
In 2008 werd met behulp van het Delphi-onderzoek een model ontwikkeld, waarbij hoogbegaafdheid niet alleen betrekking heeft op een hoge cognitieve intelligentie, maar staat voor een samenspel tussen denken, waarnemen, voelen, zijn, willen en doen (Kooijman-van Thiel, 2008).
Naar aanleiding van dit model kunnen een aantal kenmerken en vooral kwaliteiten van hoogbegaafden vastgesteld worden. Helaas kunnen juist deze kenmerken/kwaliteiten ook tot problemen op de werkvloer leiden.
In hoeverre kunt u zich herkennen in de volgende kenmerken/kwaliteiten of juist de valkuilen?
Behoefte aan uitdaging en afwisseling kan leiden tot ontevredenheid als het takenpakket daar niet aan voldoet. Dat kan leiden tot job-hopping of verveling. Of u bemoeit zich met het werk dat niet tot uw takenpakket behoort wat tot irritaties bij uw collega’s en uw leidinggevende kan leiden.
Kan de situatie, probleem, opdracht snel overzien, legt verbanden tussen verschillende domeinen en kan daardoor snel verschillende oplossingen aandragen. Door het snelle denken worden stappen overgeslagen en worden collega’s in dit denkproces achtergelaten. U ergert zich dan omdat het zo lang duurt voordat uw collega’s de materie begrijpen en hebt de neiging om de taak maar zelf uit te voeren. Dat kan leiden tot verstoringen in communicatie en onbegrip bij de collega’s; ze vinden u arrogant, betweterig en lastig.
Autonomie, die zich uit in zelfstandig werken en beslissingen nemen, is voor u zeer belangrijk. U wil zich in uw werk niet laten beperken door formele gezagsverhoudingen of bestaande werkprocedures. De inhoud en het resultaat zijn voor u veel belangrijker. Daarbij bestaat de kans dat u geen oog hebt voor gezagsverhoudingen en ‘kantoorpolitiek’, wat tot irritaties kan leiden bij uw collega’s en leidinggevenden. Ze kunnen zich door uw manier van werken bedreigd voelen, omdat ze respect willen voor hun gezag.
Creatief, innovatief, nieuwsgierig. U heeft een grote scheppingsdrang en zoekt steeds naar nieuwe mogelijkheden en projecten; u wilt uw ideeën realiseren. Daarbij kan het gebeuren dat u de al opgestarte taken laat liggen, komt u de afspraken niet na en worden de projecten niet afgerond.
Sterk rechtvaardigheidsgevoel. U kunt zich moeilijk schikken naar de normen en waarden die niet corresponderen met die van u en hebt de neiging om onrecht te bestrijden. U wijst uw collega’s en leidinggevenden op de misstanden in de organisatie. Ethisch handelen en integriteit is voor u heel belangrijk. De zogenaamde ‘klokkenluiders’ zijn vaak hoogbegaafd. Meestal willen de mensen niet steeds op hun fouten gewezen worden dus willen collega’s niet meer met u samenwerken. U wordt uitgesloten uit de groepen, teams; de sociale steun neemt af; u wordt geïsoleerd.
Alert, neemt veel waar. Dat levert veel informatie op die u kunt gebruiken voor ontwikkeling van kennis, maken van analyses, begrijpen van systemen, etc. Maar het kan ook leiden tot overprikkeling. Gevoeligheid voor geluid, licht en andere sensorische prikkels. Dat kan betekenen dat u moeilijk kunt functioneren in kantoortuinen, snel afgeleid wordt, geïrriteerd en gefrustreerd raakt, vooral als u geen invloed uit kan oefenen op uw omgeving. Uw collega’s en leidinggevenden kunnen u lastig vinden omdat ze maar niet begrijpen waar u zich druk over maakt.
Deze lijst met kenmerken is niet uitputtend het bevat alleen de kenmerken waar de meeste hoogbegaafden zich in herkennen. Maar zoals bij alle andere mensen op deze aarde bestaat ook tussen hoogbegaafden onderling een enorm verschil in wat en hoe ze waarnemen, denken en zich gedragen.
Kooijman-van Thiel, M.B.G.M. (2008). Hoogbegaafd, dat zie je zo! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. Ede: OYA Productions.
